Каралты буш тормасын

Тавыкларны гадәттә йо­мырка сала торганнарга һәм итнекеләргә бүлеп йөртәләр. Төрле фаразларга караганда, бер тавык елга 220-250 йомырка сала икән. Бүгенге көндә 270әрне “бүләк итүчеләр” дә бар дигән сүзләрне укып гаҗәпләнү очраклары да бар. Монысы инде ничек карауга һәм ашатуга карыйдыр, әлбәттә. 
Ә инде йомыркага килгәндә, аны нәрсәләргә генә кушмыйбыз: камыр ризыкларына, са­латларга. Әле тагын әл­лә ничә төрле ашамлыклар, тәм­-томнар пе­­шерәбез. Борынгылар­ сөйләгәннәрдән бел­гәнебезчә, элек су­ыткыч­лар булмаганда,­ кыш көне йомырканы­ көл белән буталап, идән астында саклаган­нар. Йомырканың файдасы шунда, ул организмда тулысынча эшкәртелеп бетә һәм йөрәк, үпкә эшчәнлеген яхшырта, ашказанына файдасы зур диләр табиблар. Медицина белгечләре әйтүенчә, пешкән тәнгә еш кына чи йомыр­ка сөртәләр. Аңарда кирәкле булган  бөтен туклыклы матдәләр бар. Калориялелеге ягыннан ул сыер итенә тигезләшә, дип белдерүчеләр дә юк түгел. Ул витаминнарга, микроэлементларга бай. Аңардан порошок та ясыйлар, ә сарысы инде йөрәк, баш мие, ашказаны, сидек куыгы эшчәнлеген яхшыртуда аеруча да файдалы. Тавык шулпасына килгәндә, операциядән соң табиблар авыруга шуны ашарга киңәш итә. Кайберәүләр йомырка белән хәтта чәчен дә юа, тышкы матурлыгын тәртипкә китерә.

Тавыклар йомырканы күп салсын өчен, аларны бик яхшылап ашатырга кирәк. Савытларында акбур, су өзелеп торырга тиеш түгел, абзарның җылы, якты, пөхтә булуы да әһәмиятле. Азыкка аеруча игътибар бирү зарур. Ул аксымга бай булсын, әйтергә кирәк, балык мае, балык, сөяк оны, азык чүпрәсе. Бо­ларның барысы да үтәлгәндә, тавык­лар җыр­лый-җыр­лый йомыр­ка салачаклар. Җәй-көз айларында­ тавык-чебеш­ләр үз­лә­ренә кирәк булган тук­лыклы матдә, минераль азык, витамин һәм яшеллекне табигатьтән,­ әйләнә-тирәдән тыр­малап, казынып та­ба. Ә кыш көне аларны хуҗалары кирәгенчә ях­шылап ашатырга һәм­ тәрбияләргә тиеш. Нәкъ менә суыкларда йо­мыр­ка салу кими, тиешле матдәләр җитешмәгәнлектән йомырканың кабыгы юкара.  Шуңа күрә тавыклар йомырканың кабыгын ватып ашый башлый. Шунлык­тан аларны витаминнар кушылган махсус азык өстәмәләре белән “сыйларга” кирәк.  Боларны куллансаң файдасы тияр. Тавыклар асрый торган урынның чиста һәм коры булуы да шарт. Төрле авырулардан саклау өчен, бүлмәне даими чистартып торырга, асларына салам яки печән чүбе җәяргә киңәш ителә. Йорт кош­ларының матдәләр алмашынуы көчле, шуңа да савытларда гел чис­та су булырга тиеш. Ә тышкы зарарлануны булдырмас өчен, агач көле куегыз. Ватык савыт-сабалардан да арынырга ашыкмагыз, иң яхшысы, аларны төеп тавыкларга куйсаң бик әйбәт. Кирпеч калдык­лары, гравий, аларның ашкайнату эшчәнлеген яхшыртачак. Тавык-чебешне кош­чылык фабрикаларыннан алсаң ышанычлы, биредә төрле авыруларга каршы прививкалар ясала, диләр кош-корт асрарга яратучылар.