Мәктәп тарихына кагылып

(Тәтеш, 26 апрель, “Тәтеш таңнары”). 

 
“Үткән көннәр ­ту­­рын­дагы истәлекләрне саклап калу: узган­дагы вакыйгалар турындагы әйберләр­не, тарихи материалларны җыю – игелекле шөгыль. 1нче урта мәктәпнең тарихы хакында музей ачу моңа дәлил булып тора”, – дип яза автор. Мондый материаллар­ның кыйм­мәте ­шунда, Интернет киң­лек­лә­рен­­дә табып булмаган мәгълү­мат­ларны күптәнге еллардагы газета бит­ләре саклый.  Укыйбыз: “1957 ел­да ук Г. К. Пигузов музейга нигез салучы булган, әмма сыйныфлар җитмәү сәбәпле, бу вакытта ул алга таба үсеш ала алмаган”.  Укытучылар: Валентина Тро­­фимова, Николай ­Зубрилин, Юрий Мышев 2005 елда музей­ны яңадан торгызу белән шө­гыльләнә башлаганнар.

Музейны ачу тантана­лы рәвештә узды. Аңа вете­ран укытучылар, төрле елларда мәктәпне тәмам­лау­чылар, шәһәрдәге пред­приятиеләр һәм оеш­малар җитәкчеләре чакырылган иде. Укытучылар һәм уку­чылар бу көнгә нык­лап әзерләнделәр. Киләсе елга йөз еллыгын билгеләп үтә­чәк мәктәпнең барлык мө­һим этапларын чагылдырган театральләштерелгән тамаша күрсәттеләр. 

Валентина Трофимова, педагогия хезмәте ветераны:
– Ватанны яратырга ничек өйрәтергә? Патриотларны ничек үстерергә? Мәктәп музее – ул балаларның мәктәп тарихына, үткәннәргә һәм хәзергегә кагыла алырлык урын.
Мәктәп төрле ­елларда тәрбия эшләре алып барды, сугышчан, хезмәт, спорт казанышларына таянды. Тәтештәге 1нче урта мәктәптә һәрвакытта үз эшенең осталары булган педагоглар эшләде. Әлеге исемнәр мәктәп тарихының данлы сәхифәләренә мәң­гелеккә язып куелган. Мәк­тәп музее укы­ту­­чы­ларның һәм мәктәпне тәмам­лау­чы­ларның данлы педагогик традицияләрен саклый.

Елена Чернова, тарих фәне укытучысы:
– Безнең музей – бай эч­тәлекле һәм бизәлеше буенча заманча, ул гомум­мәк­тәп оешмасының аерылгысыз өлеше булып тора, аның экспозициясе һәм фондлары укыту-тәрбия барышында, дәрестән тыш эшчәнлекне оештырганда киң ­кулланыла. 
Без архивлар, мәдәни-агарту һәм районы­бызның башка иҗтимагый оешмалары белән тыгыз элемтәдә торабыз. Алар безгә зур методик һәм гамәли ярдәм күрсәтәләр. Мисалга, без ТР Милли архивында, район архивында эшләп, фронтта һәлак булган мәктәп директорлары Григорий Фарафонычев, Николай Вяткинның биографик мәгълүматла­рын, без белмәгән шәхси эшләрен ачыкладык. Архивта эш алып барган вакытта без документларның күчермәләре һәм башка төп нөсхәләре сак­лануын ­ачыкладык.

Музей активистлары су­гыш ветераннары һәм тыл эшчәннәре белән очрашалар, аларның хати­рәләрен язалар. Өлкән буын ке­шеләр белән аралашу яшүс­мерләргә зур йогынты ясый. Ел саен, Җиңү көне алдыннан, ветераннар хорында катнашучылар белән очрашу матур гадәткә әверелде. Алар, сугышны үз башларыннан кичерүчеләр, бу хактагы хатирәләрне яшьләргә тапшырып калдыралар.

“Кар десанты”нда катна­шучылар безнең өчен ях­шы дуслар булып торалар, алар ел саен диярлек районга киләләр, мәктәпкә баралар һәм үткәрелгән экспе­-
дицияләрдән алган тәэсир­ләре белән уртаклашалар.

Мәктәп тарихы белән бәйле барлык материалларны аудиовизуаль мәгълүмат чыганакларында саклап калдырырга һәм аны һәркем өчен – мәктәп сайты, социаль челтәр аркылы да – карап булырлык итәргә тырышабыз. Музей фондын билгеле бер тематика буенча мәгълүматны аудиовизуаль чыганакларга күчерү башланды. Музей базасында укучыларның “Мәктәпнең виртуаль музее” дигән берләшмә эшли.

Мәктәптә үзләренең мини-типографиясе бар: мәктәп тарихында фундаменталь хезмәткә берләштерү өчен берничә җыентык чыгарылган. “Мәктәп газетасы” чыгып килә.

Үткәрелүче ­чаралар яшь күңелләрдә күргәннәрдән һәм ишет­кәннәрдән якты тәэ­сир­­ләр калдыра. Кайчандыр мәктәптә укыган әти-әнилә­ре­нең фотосурәтләрен күргәч, балаларның йө­рәк­ләре горурлык хисләре белән тулылана, ә бер укучы фотосурәтләрнең берсендә мәктәптә укытучы булып эшләгән, Бөек Ватан сугышы ветераны булган үзенең бабасын күргәч күз яшьләрен тыеп кала алмады. 

Ярты гасырдан артыклык тарихы булган мәктәбебез 1971 елга кадәр шәһәрнең урта белем алырга мөмкин булган бердәнбер уку йорты булып торды. Ул елларда мәгариф системасында үткәрелә торган үзгәртеп корулар нәтиҗәсендә сигезьеллык 2нче мәктәп безгә кушылды, ә сигезьеллык 1нче мәктәп яңа 2нче урта мәктәп ачылу белән бәйле эшләми башлады. 1994 елда безгә база башлангыч мәктәбе дә кушылды. Шуңа да без хәзер, әлеге уку йортларындагы укытучыларның сугыш елларындагы хезмәтләрен истәлек итеп калдыру өчен, ХХ гасырда шәһәрдә мәга­риф системасын үстерүгә кагылышлы тема өстендә ­эшлибез.
Соңгы елларда башкарыл­ган эшләргә йомгак ясап, музей үз алдына куелган максатларны һәм бурычларны тулысынча аклап яши дип әйтергә була. Бу мөһим.