Сугыш юллары буйлап җиңүче булып узган

(Тәтеш, 5 июнь, “Тәтеш таңнары", Алинә Тарханова, фото Васиннарның гаилә архивыннан ). Иван Землянский фронтка унсигез яшендә ирекле рәвештә киткән.

Землянскийлар гаиләсе Тәтешкә Куйбышев өлкәсенең (хәзерге Самара) Сызрань районы Кашпир авылыннан 1931 елда репрессия­дән качып күченгән. Аларны нык тормышлы кулаклар дип санаганнар, өстәвенә әле әтисе Иван чиркәүдә чаң кагып торучы булып хезмәт иткән. Авылдан бура алып килгәннәр, йорт, амбар корганнар. Федор Варфоломеевич ике җимеш бакчасы ясаган, яшелчә культуралары утырткан, икмәк пешерергә урнашкан, абзар тутырып мал-туар асраган. Өч улы һәрберсендә терәк булган. Тыныч тормыш 1941 елда өзелә, һәм гаиләдәге барлык ир-егетләр яу кырына китә.

Иван 279нчы чаңгы батальоны составында Ржев шәһәре янына җибәрелә. Яңа гына хәрби хезмәткә алынучыларга 5шәр патрон бирәләр. “Беренче һөҗүмдә ул зарарланмый кала. Ничек итеп ачлык интектерүен искә ала иде. Яшь солдатлар төнлә белән ташландык бакчалардан яртылаш черегән бәрәңге казып җыйганнар. Казанда пешерелгән пычрак, чистартылмаган бәрәңге боламыгына солдатлар сөенеп туя алмаган, – дип сөйли Иван Федоровичның кызы Татьяна Васина. – Нәтиҗәдә, ул аягы каты яраланып, авыр контузия ала да, ярты елга госпитальгә эләгә, анда аңа бер карт кеше тәрбия күрсәтә. Ул урманнан мүк җиләге, өеннән йомырка алып килгән һәм аларны тәмәкегә алыштырган”.

Иван Землянский савыккач, 373нче укчы полкта җирлекне агулардан зарарсызландыру бүлеге командиры булып хезмәт итә. 1943 – 1945 елларда химия ротасында отделение белән командалык итә. Тәтешле сугышны Украина, Молдавия, Польша, Венгрия, Чехословакия, Румыния, Германия юллары буйлап җиңүче буларак уза. Аның 1945 елның 9 гыйнвары белән даталанган, шигырьләр кушып язылган хаты саклана, анда болай диелгән: 
Син хәзер еракта-еракта, 
Һәм, мөгаен, арырак китәрсең, 
Һәм шул чакта ут диңгезе аша, 
Бәлки син миңа хатлар җибәрмәссең...

Иван өенә “Батырлык өчен”, “Германия янындагы Җиңү өчен” медальләре белән җиңүче булып кайта. Ләкин зәгыйфь­ләнеп: поездда хәрби частьне күчергән вакытта баш артына авыр контузия ала, муены яралана, ярты ел госпитальдә дәвалана. Тәтешкә шәфкать туташы озатуында кайта.

Тәтешнең күл станциясендә техник-метеоролог, елга портында кабул итүче-тапшыручы булып эшләгән. Кыз һәм малай тәрбияләп үстергән. “85 яшькә кадәр гомер кичерде. Бик эшчән булды. 6 йорт төзеде, – дип уртаклаша Татьяна Ивановна. – Икенче контузиядән соң үзен госпитальдә карап-тәрбияләгән Украинадагы Мария исемле хатын-кызга гомер буе посылка җибәреп торды”.

Гаилә архивларыннан алынган хикәяләр менә шундый гади һәм ихлас, күңел кылларын тибрәтерлек. Әтиләр һәм бабайлар, якыннар һәм туганнар, бөтен халык өлешенә шактый авырлыклар һәм мәхрүмлекләр төшкән. Илебезне фашистлардан саклаган кешеләр турындагы истәлек изге.