Борынгы җир безнең тарихны саклый

Конференциядә Казаннан дин әһелләре һәм фән эшлеклеләре, хезмәт ветераннары, туган якны өйрәнүчеләр, районда яшәүчеләр катнашты.

Чара догалардан һәм Зур Әтрәч янындагы борынгы Изгеләр зиратын караудан башланды. Ел саен “Әтрәч укулары”н оештыручы (ТР диния Нәзарәте, ТР Фәннәр академиясе, татар конгрессы, Тәтеш райо­ны администрациясе вәкилләре ­катнашында), “Шонгат” фонды директоры Мөнир Вәлиев үзенең сәламләү сүзендә борынгы җирләрне, тарихны саклау мөһимлеген искә алды.

Конференциядә катна­шу­чылар Кече Әтрәч мә­дәният йортында ясаган­чыгышларында Мең өйле Шон­гатының үсеше хакында сөйләде. Шонгат урта гасырлар тарихында акча сугу урыннары белән дан тоткан, археологлар, авыл кешеләре анда борынгы бакыр, көмеш акчалар тапканнар. Шуңа күрә фәнни конференциянең төп темасы – XIII гасырдан алып XV гасыр уртасына кадәр Шонгатта акча әйләнеше, Әтрәч тирәлегендә табылган Алтын Урда чорындагы бакыр акчаларны өйрәнү  иде.

“Иделнең уң як ярының үзенчәлеге шунда – күп сандагы тимер акчалар белән гаять зур хәзинә. Каратун хәзинәсе үзендә 23 мең тимер акчаны саклаган, Кече Әтрәч – 20 меңнән күбрәкне, Тәтеш – 10 меңнән артык. Әлеге табылдыклар безгә XIV гасыр азагындагы акча әй­лә­неше турында сөйли, бу хакта шактый китап­лар да язылган. Шулай ук Әтрәчтә XV гасырның ке­че­рәк хәзинәләре дә та­был­ган – алар Шонгатта яшәү­челәрнең акча янчыклары, барлыгы 15 – 20 тимер акча булган. Әлеге археология табылдыклары сәүдә, акча әйләнеше, борынгы җирнең икътисади дәрәҗәсе турында сөйли. Ә табылдык­лардан без тагын да зуррак әйберләргә чыгабыз”, – диде үзенең чыгышында галим, нумизмат, Татарстан Республикасы Фәннәр академиясенең А. Х. Халиков исемендәге археология ин­ституты белгече Алексей Бугарчев.  Конференция вакытында борынгы акчалар коллекциясе дә күрсәтелде, мондый археологик табылдыклар тарихка кагылгандай гаҗәеп тәэсирләр уята, чөнки әлеге акчаларны күп гасырлар элек борынгы шәһәрдә яшәүчеләр үз кулларында тоткан.

“Мондый чаралар бик әһәмиятле. Туган якны өйрәнүче Мөнир абый Вәлиев, Тәтеш районы имам-мөхтәсибе Инсаф хәзрәт Җәләлетдинов, иганәче – җир­лектәге “Нур” авыл хуҗалыгы җитәкчесе Радик Нургалиев, районның аксакаллар шурасы рәисе Ирфан ага Халитов, башка якташларыбыз чараны оештыруда зур эшләр башкара. Алар ярдәмендә күркәм очрашулар матур гадәткә әйләнде. Ә Татарстан галим­нәренең Шонгат турындагы фәнни тикшеренү хез­мәтләре безгә үзебезнең тарихны белергә, туган җир белән горурланырга ярдәм итә”, – дип билгеләп үтә конференциядә катнашкан “Авангард” гәҗите редакциясе журналисты Сания Сәмигуллина.

Татар халкының тарихын, мәдәниятен саклауда зур өлеш керткән өчен ига­нәчеләр, “Шонгат” фонды активистлары, туган­якны өйрәнүчеләр  Татарстан Республикасы диния Нәзарәтенең, Тәтеш мөхтәсибәтенең Рәхмәт ­хатлары белән бүләкләнде.

Галимнәрнең конференциядә яңгыраган чыгышлары, авыл кешеләре һәм туган якны өй­рәнүчеләр тарафыннан кадерләп җыелган, сакланган ри­ваятьләр без­гә Мең өйле Шонгаты җире үзендә борынгы бабаларның тарихын саклавы, без аларны яшь буынга тапшырып калдырырга тиешлеге ­турында искә төшерә.